Καρκίνος

Είναι ασθένεια που προκαλείται από ανεξέλεγκτη κυτταρική διαίρεση.Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη καρκίνου.Το κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ότι προκαλούνται από ανεξέλεγκτη κυτταρική διαίρεση,που οδηγεί στη δημιουργία όγκων.Είναι δηλαδή ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για όλα τα είδη των κακοηθών όγκων.Όγκοι προκύπτουν,όταν τα κύτταρα ενός ιστού ή οργάνου πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και άσχετα από τις βιολογικές ανάγκες του οργανισμού και δε χρησιμεύουν ούτε για επούλωση ούτε για φυσιολογική αντικατάσταση. Σε αντίθεση με τους καλοήθεις όγκους που αναπτύσονται σε ένα συγκεκριμένο σημείο που προκαλούν βλάβες της πίεσης πάνω στους γειτονικούς ιστούς,οι κακοήθεις όγκοι εισβάλουν,καταστρέφουν και διαχέονται στους άλλους ιστούς.Τα κύτταρα των κακοηθών όγκων μπορούν ακόμα να μεταφερθούν από την ροή του αίματος και της λέμφου,να εγκατασταθούν σε απομακρυσμένα όργανα,όπου συνεχίζουν να διαχέονται και να αυξάνουν (μεταστάσεις).

Οι επιστήμονες σήμερα πιστεύουν ότι ο καρκίνος ξεκινά όταν καρκινογόνα γονίδια που υπάρχουν στα φυσιολογικά κύτταρα,ερεθίζονται και αρχίζουν να δρουν.Οι παράγοντες που προκαλούν τον ερεθισμό των γονιδίων αυτών παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία.Τέτοιοι παράγοντες είναι χημικές ουσίες που λέγονται καρκινογόνα <<ατυχήματα>> στη διάταξη του DNA κάποιου κυττάρου,καθώς και προβολές των κυττάρων από τους ιούς.

Η αιτία του καρκίνου είναι άγνωστη.Φαίνεται όμως ότι εξαρτάται από το συνδυασμό ορισμένων παραγόντων του περιβάλλοντος με τη γενετική σύσπαση των σωματικών κυττάρων.Μικρός μόνο αριθμός καρκίνου προσδιορίζεται αποκλειστικά από κληρονομικούς παράγοντες.Η μεγάλη πλειοψηφία έχει σχέση με την έκθεση σε έναν ή περισσότερους παράγοντες του περιβάλλοντος που δημιουργούν την προδιάθεση στον καρκίνο.Οι παράγοντες αυτοί είναι γνωστοί ως <<καρκινογόνοι παράγοντες>>.Στατιστικές από μεγάλα κέντρα,έδειξαν ότι ο καρκίνος του πνεύμονα είναι μια από τις κύριες αιτίες θανάτου.Ο καρκίνος του πνεύμονα προσβάλλει κυρίως τους άντρες και μόνο σε ποσοστό 10-15% τις γυναίκες.Η ηλικία που προσβάλλεται πιο συχνά είναι ανάμεσα στο πεντηκοστό και πεντικοστό ένατο έτος.Τα 4/5 του καρκίνου του πνεύμονα παρατηρούνται ανάμεσα στο τεσσαρακοστό μέχρι και εβδομηκοστό έτος.Ελάχιστη διαφορά ως προς το φύλο έχουμε ανάμεσα στους καυκασιανούς και στους νέγρους.Έχουν επισημανθεί πολλοί παράγοντες για την γένεση του καρκίνου του πνεύμονα,όπως φυματίωση,σύφιλη,βρογχεκτασία,ανθράκωση και το κάπνισμα. Όσο για τον καπνό μπορούμε να πούμε ότι παρ'όλο που ο ρυθμός των γυναικών που καπνίζουν μεγαλώνει, η συχνότητα καρκίνου στις γυναίκες δεν μεγαλώνει ανάλογα. Μεγαλύτερη συχνότητα έχει παρατηρηθεί στους εργάτες χρωμίου και ασβεστίου, καθώς και στους εργάτες ραδιενεργών μετάλλων.

Κάπνισμα

Αναγνωρίζεται πλέον απ'όλους ότι ο καπνός ενός τσιγάρου περιέχει γύρω στις 12.000 ουσίες που οι περισσότερες είναι άγνωστες. Έστω και οι μισές να ήταν μόνο, πρέπει ο καθένας που αποφασίζει να ανάψει ενα τσιγάρο,ένα πούρο ή και μια πίπα να το σκεφθεί σοβαρά και ν'ανησυχήσει.Πράγματι ανάμεσα στις τόσες ουσίες που υπάρχουν σίγουρα μερικές πολύ πιο βλαβερές απ'ότι είναι οι γνωστές μας νικοτίνη και βενζοπυρίνη, τα δύο συνθετικά του καπνού που απασχόλησαν τους μελετητές. Το κάπνισμα έγινε γνωστό στην Ευρώπη από τους εξερευνητές που περνούσαν απ' την Αμερική. Δηλαδή ο Χριστόφορος Κολόμβος έφερε στην Ευρώπη τα πρώτα φύλλα καπνού απο την Αμερική, το πάθος του καπνίσματος κυρίεψε εκατομμύρια ανθρώπων σ'όλο τον κόσμο.

Είναι γνωστό ότι αποτελεί παράγοντα, που προκαλεί αρκετές ασθένειες, κυρίως καρκίνο του πνεύμονα, καρκίνο του λαιμού, καρδίακα και αναπνευστικά προβλήματα. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την αύξηση των ημερησίων τσιγάρων. Είναι σίγουρα βλαβερός έστω κι αν γύρω στα 1600 πολλοί γιατροί θεωρούσαν τον καπνό σαν φάρμακο για ορισμένες περιπτώσεις όπως: αποπληξία, ζαλάδες και δυσκοιλιότητα. Ακόμη και σήμερα πολλοί καπνιστές υποστηρίζουν ότι στο διάστημα δύο τελευταίων αιώνων παρ'όλο τον κίνδυνο που παρουσιάζει το κάπνισμα, ο μέσος όρος ζωής έχει διπλασιαστεί. Αν δεν είχε ανακαλυφθεί ο καπνός ίσως η ζωή μας να ήταν μεγαλύτερη απ'όσο είναι τώρα.

Υπάρχουν πολλά είδη καπνίσματος όπως: η πίπα, το τσιγάρο, ο καπνός για μάσημα και πούρο. Το τσιγάρο είναι το πιο διαδεδομένο και μπορεί να είναι από καπνό ανατολικό ή αμερικάνικο χαρμάνι. Το πούρο εμφανίστηκε στην Ισπανία και στην Πορτογαλία ήδη από το 16ο αιώνα, αλλά καθιερώθηκε μόλις στις αρχές του 19ου. Ο αρχαίος τρόπος καπνίσματος ήταν πιθανότατα η πίπα. Σήμερα πολλοί καπνιστές τη χρησιμοποιούν και πάλι γιατί πιστεύετε ότι είναι λιγότερο επικίνδυνη για την υγεία. Ο καπνός για τη μύτη χρησιμοποιήθηκε πρώτα από τους ευγενείς και μετά διαδόθηκε και στο λαό. Σήμερα,τόσο ο καπνός της μύτης όσο και ο καπνός για μάσημα χρησιμοποιούνται ελάχιστα.

Είναι γνωστό ότι οι καπνιστές διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τους μη καπνιστές να πάθουν καρκίνο των πνευμόνων και της τραχείας. Η συνήθεια του καπνίσματος επηρεάζει αρνητικά την κυκλοφορία του αίματος βλέποντας την καρδιά και το αγγειακό σύστημα. Στο αυτόνομο νευρικό σύστημα, η νικοτίνη επιδρά πρώτα διεγείροντας και μετά παραλύοντας το.

Καπνός και Καρκίνος

Η σχέση ανάμεσα στον καρκίνο και τη χρήση του καπνού είχε ήδη επισημανθεί γύρω στα 1.700 από τον Σόμμερινγκ, το μελετητή που πρόσεξε την αυξημένη παρουσία του καρκίνου στα χείλη των καπνιστών της πίπας. Όμως μόνο 150 χρόνια μετά το φαινόμενο μελετήθηκε συστηματικά, αποδεικνύοντας με πειράματα τις επιδράσεις του χυμού του καπνού πάνω στο δέρμα χοίρων.

Με τις σημερινές γνώσεις πάνω στο θέμα μπορούμε να επιβεβαιώσουμε χωρίς ίχνος αμφιβολίας ότι υπάρχει μία στενή σχέση ανάμεσα στον καπνό και στον καρκίνο των πνευμόνων, που συνεχώς αυξάνει. Αντίθετα, στις τελευταίες δεκαετίες ο καρκίνος του στομάχου και του ορθού είχε σημειωθεί αξιόλογη μείωση.

Στην Ιταλία πεθαίνουν κάθε μέρα 30 άτομα από καρκίνο των πνευμόνων και στις Η.Π.Α.200 άτομα,όπου οι ειδικοί προβλέπουν ότι ο αριθμός θα ξεπεράσει τις 2000 μέσα σε 15 χρόνια, λόγω της συνεχιζόμενης αύξησης κατανάλωσης τσιγάρων.

Υπογραμμίζουμε ότι ένας μέσος καπνιστής (20 τσιγάρα την ημέρα) έχει 70% περισσότερες πιθανότητες να προσβληθεί από καρκίνο σε σύγκριση με έναν που δεν καπνίζει. Ανάμεσα στις καρκινογόνες ουσίες που επιβεβαιώθηκαν η πιο σημαντική είναι η βενζοπυρίνη, ένας αρωματικός υδατάνθρακας που βρίσκεται τόσο στην πίσσα απολιθωμάτων άνθρακα, όσο και στην πίσσα του καπνού.

Επιπτώσεις του καπνού στον οργανισμό

Η νικοτίνη απορροφάται με μεγάλη ευκολία και ταχύτητα από το βλεννογόνο με τον οποίο έρχεται σε επαφή και ιδιαίτερα με το βρογχικό επιθήλιο και το επιθήλιο των πνευμονικών κυψελίδων. Αυτό εξηγεί γιατί οι επιδράσεις ενός τσιγάρου γίνονται αμέσως αντιληπτές από έναν καπνιστή. Μόλις περάσει μέσα στη κυκλοφορία του αίματος, η απορροφημένη νικοτίνη καταστρέφεται κατά μεγάλο ποσοστό από το συκώτι, το υπόλοιπο από άλλα όργανα άμυνας και αποβάλλεται από τα ούρα και τον ιδρώτα. Χρειάζεται περίπου μισή ώρα για να αποβληθεί η ποσότητα της νικοτίνης που έχει απορροφηθεί.

Η νικοτίνη έχει μία ξεχωριστή ενέργια, τόσο στο κεντρικό νευρικό σύστημα όσο και στο νευροφυτικό, συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα.

Στο κεντρικό νευρικό σύστημα προκαλεί ερεθισμούς που μπορούν να φτάσουν, σε περιπτώσεις βαριάς τοξίνωσης, σε σπασμωδικά φαινόμενα. Στο νευροφυτικό σύστημα είναι πιο σημαντική.

Τα πρώτα λεπτά η νικοτίνη ερεθίζει τα παρασυμπαθητικά γάγγλια που προκαλούν μία καρδιακή αργορρυθμία, μία έντονη διαστολή των αγγείων με αποτέλεσμα την πτώση της αρτηριακής πίεσης. Αυτή η πρώτη ενέργεια ακολουθείται από τον ερεθισμό των γαγγλίων του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. τότε δημιουργείται ταχυκαρδία, απότομη αύξηση της αρτηριακής πίεσης και μια επιβράδυνση στις περισταλτικές κινήσεις του εντέρου. Η παρουσία μεγάλης ποσότητας νικοτίνης στο αίμα προκαλεί παράλυση τόσο των συμπαθητικών γαγγλίων όσο και των παρασυμπαθητικών με μια επικίνδυνη μείωση στον καρδιακό.

Οι επιβλαβείς επιδράσεις του καπνίσματος στην υγεία έχουν αναγνωριστεί από πολύ καιρό. Από τον 19ο κιόλας αιώνα είχαν κυκλοφορήσει μεμονωμένες αναφορές ότι η πίπα και το πούρο είναι λιγότερο καταστρεπτικά από τσιγάρο, παρότι περιέχουν μεγαλύτερο ποσοστό νικοτίνης. Αυτό συμβαίνει γιατί ο καπνός τους δεν περιέχει υπολείμματα καύσης χαρτιού, που είναι ιδιαίτερα καρκινογόνα, γιατί στην πίπα ψύχεται ο καπνός στο λίγο μακρύ σωλήνα της και επειδή είναι πιο αρωματικός και <<δυνατός>> αναπνέεται σπάνια και σε μικρές δόσεις.

Το κάπνισμα πούρων και πίπας προκαλούσε καρκίνο του στόματος. Αλλά δεν ήταν παρά κατά τον 20ο αιώνα-στην πραγματικότητα όχι πριν από το 1950- που εδραιώθηκαν σαφείς ενδείξεις ότι ο καρκίνος του πνεύμονα ήταν άμεσα συνδεδεμένος με το κάπνισμα τσιγάρων. Οκαρκίνος του πνεύμονα είναι τώρα η πιο κακή αιτία θανάτων από καρκίνο στους άντρες στις περισσότερες δυτικές χώρες. Λόγω του γεγονότος ότι το κάπνισμα τσιγάρων έγινε δημοφιλής και αρκετά εξαπλωμένη συνήθεια στούς άνδρες κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και επειδή η νόσος αυτή έχει μακρά λανθάνουσα περίοδος και η αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα ήταν αναμενόμενη. Στα τέλη του 20ου αιώνα, σε πολλές χώρες, ως και το 1/3 του συνόλου των θανάτων από καρκίνο στους άνδρες και το 10% στις γυναίκες αποδίδονται στο κάπνισμα τσιγάρων, καθώς συνεχίζεται η τρέχουσα τάση των ανδρών να σταματήσουν το κάπνισμα, το ποσοστό στους άνδρες θα μειωθεί. Λιγότερο αισιόδοξο όμως είναι το γεγονός ότι όλο και περισσότερες γυναίκες αέκτησαν τη συνήθεια του καπνίσματος κατά τις δεκαετίες του 1950 και 1960. Η αναλογία των γυναικών που πεθαίνουν από καρκίνοο οποίος έχει σχέση με το κάπνισμα αυξάνεται συνεχώς. Γενικά, ο κίνδυνος εμφάνισης μιας μορφής καρκίνου που σχετίζεται με τον καπνό εξαρτάται από την ένταση της συνήθειας όπως καθορίζεται από την διάρκεια τη διάρκεια της συνήθειας του καπνίσματος, τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζονται την ημέρα, την περιεκτικότητα του τσιγάρου σε πίσσα και το βάθος της εισπνοής.

Το κάπνισμα τσιγάρου δεν συσχετίζεται μόνο με την εμφάνιση καρκίνου των πνευμόνων αλλά επηρεάζει και την εμφάνιση καρκίνου της ουροδόχου κύστης, της στοματικής κοιλότητας και του οισοφάγου. Όπως έχει σημειωθεί, ο κίνδυνος εμφάνισης μιας από αυτές τις μορφές καρκίνου αυξάνεται ανάλογα με τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζονται ανά ημέρα. Μελέτες έχουν δείξει επίσης ότι διάφορες περιοχές που προσβάλλονται από καρκίνο επηρεάζονται διαφορετικά από τα διάφορα προϊόντα καπνού καθώς και από τις διάφορες εντάσεις καπνίσματος. Γενικά, όμως οι περιοχές εκείνες που έρχονται σε άμεση επαφή με τον καπνό-οι πνεύμονες, η στοματική κοιλότητα και ο λάρυγγας- είναι εκείνες που επηρεάζονται δυσμενέστερα από την έκθεση στον καπνό.

Σημαντικό στοιχείο επιδημιολογικών ενδείξεων που συσχετίζει το κάπνισμα με τις παθήσεις αυτές είναι το γεγονός ότι καθώς τα άτομα σταματάνε το κάπνισμα., ελαττώνεται ο κίνδυνος για καρκίνο του πνεύμονα, παθήσεις της στεφανιαίας αρτηρίας, χρόνια βρογχήτιδα, εμφύσημα και άλλες παθήσεις που έχουν σχέση με το κάπνισμα. Η ταχύτητα και ο βαθμός ελάττωσης του κινδύνου εξαρτάται, όπως θα περίμενε κανείς, από τη διάρκεια και την ένταση της συνήθειας του καπνίσματος.

Ανάμεσα σε κείνους που κάπνιζαν πάνω από 20 τσιγάρα την ημέρα για περισσότερα από20 χρόνια, πρέπει να μεσολαβήσει τουλάχιστον ένα διάστημα τριών ετών από το σταμάτημα του καπνίσματος προτού γίνει εμφανής η μείωση του κινδύνου προσβολής από καρκίνο. Είναι απαραίτητα περισσότερα από 10 χρόνια αποχής πριν να φτάσει ο βαθμός του κινδύνου εκείνου που ισχύει για τα άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ.

Κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 αναλήφθηκε σε ορισμένες χώρες σοβαρή προσπάθεια ελάττωσης των διαφημίσεων για το κάπνισμα. Οι κατασκευαστές τσιγάρων στον Καναδά συμφώνησαν να σταματήσουν τη διαφήνιση από την τηλεόραση, την 1η Ιανουαρίου 1972 μετά την ψήφιση σχετικού νομοσχεδίου από την Βουλή. Στην Δυτική Γερμανία σταμάτησε η διαφήμιση τσιγάρων από την τηλεόραση στο τέλος του 1972. Μετά από μια αναφορά του Βασιλικού Κολλεγίου Ιατρικής της Αγγλίας του Ιανουαρίου του 1971 σχετικά με τον αριθμό θανάτων από καρκίνο, άρχισε από μια εκστρατεία υγείας που περιλάμβανε προειδοποιήσεις πάνω στα πακέτα των τσιγάρων και διαφημίσεις κατά του καπνίσματος. Η διαφήμιση τσιγάρων στις Ηνωμένες Πολιτείες σταμάτησαν από τον Ιανουάριο του 1971. Μια συμφωνία που επιτεύχθηκε τον Απρίλιο του 1971 με μεγάλες εταιρίες καπνών των Η.Π.Α. απαιτούσε μια προειδοποίηση για την υγεία σε άλλες διαφημίσεις, η συμφωνία έγινε αμέσως νόμος. ¨Ενα άλλο μέσο αποθάρρυνσης για το κάπνισμα ήταν η αυξημένη φορολογία. Σε μερικές χώρες, ειδικά στην Ευρώπη, ο φόρος στο πακέτο των τσιγάρων αυξήθηκε δραματικά στο τέλος του 20ού αιώνα.

Η θνησιμότητα είναι πολύ μικρότερη από των ανδρών, αλλά αυξάνει κάθε χρόνο καθώς περισσότερες γυναίκες καπνίζουν. Οι διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι μεταξύ των ανδρών που καπνίζουν 25 ή περισσότερα τσιγάρα την ημέρα το βρογχογενές καρκίνωμα είναι 30 φορές συχνότερο σε σχέση με τους μη καπνιστές.

Κάπνισμα παθητικό

Το παθητικό κάπνισμα είναι η εισπνοή από μη καπνιστές του καπνού του τσιγάρου που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα από τους καπνιστές. Σύμφωνα με υπάρχοντα στοιχεία, το παθητικό κάπνισμα αυξάνει κατά 10% περίπου την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου των πνευμόνων. Τα παιδιά καπνιστών γονέων εμφάνισαν συχνότερα λοιμώξεις του αναπνευστικού και έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να γίνουν και τα ίδια καπνιστές.